Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi

International Jurisdiction of the Turkish Courts

MADDE 40 – (1) Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisini, iç hukukun yer itibariyle yetki kuralları tayin eder.

Article 40- (1) The international jurisdiction of the Turkish courts shall be determined by the domestic jurisdiction rules.

MADDE 41 – (1) Türk vatandaşlarının kişi hâllerine ilişkin davaları, yabancı ülke mahkemelerinde açılmadığı veya
açılamadığı takdirde Türkiye’de yer itibariyle yetkili mahkemede, bulunmaması hâlinde ilgilinin sâkin olduğu yer, Türkiye’de sâkin değilse Türkiye’deki son yerleşim yeri mahkemesinde, o da bulunmadığı takdirde Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinden birinde görülür

Article 41- (1) If lawsuits concerning the personal status of Turkish citizens who do not have a domicile in Turkey are not or cannot be filed in the foreign state where they have their domicile and if there is no competent court in Turkey, the lawsuit shall be filed at the place of such citizen’s habitual residence; or if the person does not have a habitual residence in Turkey, it
shall be filed at his/her last domicile in Turkey. In the absence of a last domicile in Turkey, it shall be filed with the courts
of Istanbul, Ankara, or Izmir.

MADDE 42 – (1) Türkiye’de yerleşim yeri bulunmayan yabancı hakkında vesâyet, kayyımlık, kısıtlılık, gaiplik ve ölmüş sayılma kararları ilgilinin Türkiye’de sâkin olduğu yer, sâkin değilse mallarının bulunduğu yer mahkemesince verilir.

Article 42- (1) Decisions as to guardianship, tutelage, missing persons and the declaration of death concerning foreign persons who do not have domicile in Turkey shall be determined by the court where the person concerned has a place of habitual residence, or if he/she is not resident, by the court where his/her assets are located.

MADDE 43 – (1) Mirasa ilişkin davalar ölenin Türkiye’deki son yerleşim yeri mahkemesinde, son yerleşim yerinin
Türkiye’de olmaması hâlinde terekeye dâhil malların bulunduğu yer mahkemesinde görülür.

Article 43- (1) Lawsuits related to inheritance shall be heard by the court where the deceased had his/her last domicile in Turkey, but if his/her last domicile was not in Turkey, by the court of the place where his/her property is located.

MADDE 44 – (1) Bireysel iş sözleşmesinden veya iş ilişkisinden doğan uyuşmazlıklarda işçinin işini mutaden yaptığı işyerinin Türkiye’de bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir. İşçinin, işverene karşı açtığı davalarda işverenin yerleşim yeri, işçinin yerleşim yeri veya mutad meskeninin bulunduğu Türk mahkemeleri de yetkilidir.

Article 44- (1) Regarding the conflicts caused by an individual employment agreement or employment relationship the court of the place where the employee habitually performs his work in Turkey is competent. In lawsuits filed by the employee, the Turkish courts in places of the domicile of the employer or the domicile or habitual residence of the employee are competent as well.

MADDE 45 – (1) 26 ncı maddede tanımlanan tüketici sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklarda, tüketicinin seçimine göre, tüketicinin yerleşim yeri veya mutad meskeni ya da karşı tarafın işyeri, yerleşim yeri veya mutad meskeninin bulunduğu Türk mahkemeleri yetkilidir.

(2) Birinci fıkra uyarınca yapılan tüketici sözleşmeleri hakkında tüketiciye karşı açılacak davalarda yetkili mahkeme,
tüketicinin Türkiye’deki mutad meskeni mahkemesidir.

Article 45- (1) Regarding the conflicts arising from the consumer contracts specified in article 26, according to the preference of the consumer, the Turkish courts in places where the consumer’s domicile or habitual residence or the counter-party’s work place, domicile or habitual residence is located are competent.

(2) Regarding the conflicts arising from the consumer contracts concluded in accordance with the first paragraph, the competent court is the court of the place where the consumer’s habitual residence is located.

MADDE 46 – (1) Sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlıklarda, sigortacının esas işyeri veya sigorta sözleşmesini yapan şubesinin ya da acentasının Türkiye’de bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir. Ancak sigorta ettirene, sigortalıya veya lehdara karşı açılacak davalarda yetkili mahkeme, onların Türkiye’deki yerleşim yeri veya mutad meskeni mahkemesidir.

Article 46- (1) Regarding the conflicts arising from insurance contracts the court of the place where the actual work place of the insurer or the branch office or agency that concluded the insurance contract is located in Turkey. Nevertheless the
competent court of jurisdiction in lawsuits filed against the insurance holder or the beneficiary is the court of the place of
their domicile or habitual residence in Turkey.

MADDE 47 – (1) Yer itibariyle yetkinin münhasır yetki esasına göre tayin edilmediği hâllerde, taraflar, aralarındaki yabancılık unsuru taşıyan ve borç ilişkilerinden doğan uyuşmazlığın yabancı bir devletin mahkemesinde görülmesi konusunda anlaşabilirler. Anlaşma, yazılı delille ispat edilmesi hâlinde geçerli olur. Dava, ancak yabancı mahkemenin kendisini yetkisiz sayması veya Türk mahkemelerinde yetki itirazında bulunulmaması hâlinde yetkili Türk mahkemesinde görülür.

(2) 44, 45 ve 46 ncı maddelerde belirlenen mahkemelerin yetkisi tarafların anlaşmasıyla bertaraf edilemez.

Article 47- (1) Except in cases where the jurisdiction of a court is determined according to exclusive jurisdiction of specific court principles, the parties may agree on jurisdiction of a court of foreign state in a dispute that contains a foreign element and arises from obligatory relations. The agreement is invalid unless it is proved by written evidence. The competent Turkish court shall have jurisdiction only if the foreign court decides that it has no jurisdiction or if a plea as to jurisdiction is not presented in Turkish courts.

(2) The competency of courts specified in articles 44, 45, 46 cannot be removed by the parties’ agreement.

MADDE 48 – (1) Türk mahkemesinde dava açan, davaya katılan veya icra takibinde bulunan yabancı gerçek ve tüzel kişiler, yargılama ve takip giderleriyle karşı tarafın zarar ve ziyanını karşılamak üzere mahkemenin belirleyeceği teminatı göstermek zorundadır.

(2) Mahkeme, dava açanı, davaya katılanı veya icra takibi yapanı karşılıklılık esasına göre teminattan muaf tutar.

Article 48- (1) Foreign individuals or legal persons who file a lawsuit, intervene in a lawsuit, or initiate execution proceedings before a Turkish court shall be required to provide a security whose amount shall be determined by the court to cover the expenses of the legal procedures and proceedings as well as losses or damages of the other party.

(2) The court may exempt the plaintiff, intervener, or applicant for execution from providing a security, on a reciprocity basis.

MADDE 49 – (1) Yabancı devlete, özel hukuk ilişkilerinden doğan hukukî uyuşmazlıklarda yargı muafiyeti tanınmaz.

(2) Bu gibi uyuşmazlıklarda yabancı devletin diplomatik temsilcilerine tebligat yapılabilir.

Article 49- (1) A foreign state may not claim immunity from jurisdiction in legal disputes arising out of private law relations.

(2) In such disputes, notifications may be served to diplomatic representatives of the foreign states.