Sigorta Hukukuna Ait Tanım ve Hükümler – Definitions and Rules of Turkish Insurance Law

Bu yazımızda Türk Ticaret Kanununda yer alan Sigorta Hukuku hükümlerine ait tanım ve genel kuralların Türkçe ve İngilizce karşılaştırmasını istifadenize sunmaktayız.

Ayrıca Sigorta Hukukuna ait ufak bir Türkçe-İngilizce Sözlüğü de yazımızın başında bulacaksınız.

Sigorta Hukuku Insurance Law

A) Sigorta sözleşmesi
I – Temel kavramlar
1. Tanım
MADDE 1401– (1) Sigorta sözleşmesi, sigortacının bir prim karşılığında, kişinin para ile ölçülebilir bir menfaatini zarara uğratan tehlikenin, rizikonun, meydana gelmesi hâlinde bunu tazmin etmeyi ya da bir veya birkaç kişinin hayat süreleri sebebiyle ya da hayatlarında gerçekleşen bazı olaylar dolayısıyla bir para ödemeyi veya diğer edimlerde bulunmayı yükümlendiği sözleşmedir.
(2) Ruhsatsız bir şirket ile onun bu durumunu bilerek yapılan sigorta sözleşmeleri hakkında Türk Borçlar Kanununun 604 ve 605 inci maddeleri uygulanır. Türkiye’de yerleşik olmayan sigorta şirketleriyle kurulan sigorta sözleşmelerinde bu hüküm uygulanmaz.

A) Insurance Contract
I) Fundamental Notions
1. Definition
Article 1401– (1) An insurance contract means a contract under which the insurer promises, in exchange for a premium, to indemnify a loss caused by the materialisation of the danger (risk) having the consequence of harming the interest, measurable by money, of the concerned person or to effect payment or to fulfil other performances based on the lifetime or upon the occurrence of certain events in the course of the lifetime of one or several persons.
(2) Articles 604 and 605 of the Turkish Code of Obligations shall apply to insurance contracts concluded with an unlicensed company in the knowledge of this deficiency. However, this provision shall not apply to insurance contracts concluded with insurance companies that are non-resident in Turkey.

…

2. Karşılıklı sigorta
MADDE 1402- (1) Birden çok kişinin birleşerek, içlerinden herhangi birinin, belli bir
rizikonun gerçekleşmesi durumunda doğacak zararlarını tazmin etmeyi borçlanmaları karşılıklı sigortadır. Karşılıklı sigorta faaliyeti ancak kooperatif şirket şeklinde yürütülebilir.

2. Mutual Insurance
Article 1402– (1) Under mutual insurance, several persons mutually undertake to compensate the loss sustained by one of them as a result of the materialisation of a defined risk. Only cooperative companies are entitled to carry on mutual insurance.

…

3. Reasürans
MADDE 1403- (1) Sigortacı, sigorta ettiği menfaati, dilediği şartlarla, tekrar sigorta
Ettirebilir.
(2) Reasürans, sigortacının, sigorta ettirene karşı borç ve yükümlülüklerini ortadan kaldırmaz; sigorta ettirene, tekrar sigorta yapana karşı, doğrudan dava açmak ve istemde bulunma haklarını vermez.

3. Reinsurance
Article 1403- (1) The insurer can take out reinsurance, under conditions as it thinks appropriate, in respect of the interest it has covered.
(2) Reinsurance does not affect the insurers’ debts and liabilities as against the policyholder, nor does it grant the policyholder the right to claim from or sue directly the reinsurer.

…

4. Geçerli olmayan sigorta
MADDE 1404- (1) Sigorta ettirenin veya sigortalının, kanunun emredici hükümlerine, ahlâka, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı bir fiilinden doğabilecek bir zararını teminat altına almak amacıyla sigorta yapılamaz.

Invalid Insurance
Article 1404- (1) Insurance taken out to cover a loss resulting from an act of the policyholder or insured in breach of the mandatory rules, moral values, public order or rights of personality shall be null and void.

…

II – Hükümler
1. Sözleşmenin yapılması sırasında susma
MADDE 1405- (1) Sigortacı ile sigorta sözleşmesi yapmak isteyen kişinin, sözleşmenin yapılması için verdiği teklifname, teklifname tarihinden itibaren otuz gün içinde reddedilmemişse
sigorta sözleşmesi kurulmuş sayılır.
(2) Teklifnamenin verilmesi sırasında yapılmış ödemeler, sözleşmenin yapılmasından sonra prim olarak kabul edilir veya ilk prime sayılır. Bu ödemeler, sözleşme yapılmadığı takdirde, kesinti yapılmadan, faiziyle birlikte geri verilir.
(3) 1483 üncü madde hükmü saklıdır

General Rules
Silence at the Conclusion of the Contract
Article-1405- (1) If the written application submitted by the person who wishes to conclude an insurance contract with the insurer is not rejected by the insurer within thirty days to count from the date of the application, the insurance contract shall be deemed to have been concluded.
(2) Payments effected at the time when the written application was made shall be deemed as premium or the first instalment thereof, as the case may be, after the conclusion of the contract. These payments shall be reimbursed without any deduction together with accrued interest if the contract were not concluded.
(3) Article 1483 is reserved.

…

2. Temsil
a) Genel olarak
MADDE 1406- (1) Bir kişi, diğer bir kişinin adına onu temsilen sigorta sözleşmesi
yapabilir; temsilci yetkisiz ise ilk sigorta döneminin primlerinden sorumlu olur.
(2) Adına sigorta sözleşmesi yapılan kişi, rizikonun gerçekleşmesinden önce veya 1458 inci madde hükmü saklı kalmak üzere, riziko gerçekleşince de sözleşmeye sonradan icazet verebilir.
(3) Başkasının adına yapıldığı anlaşılmayan veya yetkisiz yapılan sözleşme, menfaati bulunması şartıyla, temsilci adına yapılmış sayılır.
b) Talimat bulunmaması
MADDE 1407- (1) Temsilci, sigorta ettiren tarafından, sigorta şartlarıyla ilgili herhangi bir talimat verilmemişse, sigorta sözleşmesini, sözleşmenin yapıldığı yerdeki mutat şartlara göre yapar.

Representation
a) In General
Article-1406- (1) A person is entitled to conclude an insurance contract on behalf of another person by way of representation; if the representative is unauthorized, it will be responsible for the premium of the first period of insurance.
(2) A person may give its approval to a contract concluded on its behalf before the materialisation of the risk or, subject to Article 1458, after the materialisation of the risk.
(3) A contract, which cannot be regarded as concluded on behalf of someone else or which is entered into by an unauthorized representative, shall be deemed as having been concluded with this representative provided that it has an insurable interest.
b) Lack of Instructions
Article 1407- (1) In case the policyholder does not give any instructions regarding the terms of the insurance contract, the representative shall conclude the insurance contract under standard terms prevailing at the place where the contract is entered into.

…

3. Sigorta menfaatinin yokluğu
MADDE 1408- (1) Sigorta sözleşmesinin yapılması anında, sigortalanan menfaat mevcut değilse, sigorta sözleşmesi geçersizdir. Sözleşmenin yapıldığı anda varolan menfaat, sözleşmenin süresi içinde ortadan kalkarsa, sözleşme o anda geçersiz olur.
(2) 1470 inci madde hükmü saklıdır

Lack of Insurable Interest
Article 1408- (1) The insurance contract shall be null and void if no insurable interest existed at the time when the contract was concluded. If the interest, which existed at the time of conclusion, ceased to exist within the contract period, the insurance contract becomes promptly null and void thereupon.
(2) Article 1470 is reserved.

…

4. Sigortanın kapsamı
MADDE 1409- (1) Sigortacı, sözleşmede öngörülen rizikonun gerçekleşmesinden doğan zarardan veya bedelden sorumludur.
(2) Sözleşmede öngörülen rizikolardan herhangi birinin veya bazılarının sigorta teminatı dışında kaldığını ispat yükü sigortacıya aittir.

Scope of the Insurance Cover
Article 1409- (1) The insurer shall be liable to indemnify the loss caused by, or pay the insurance sum upon the materialisation of, the risk specified in the insurance contract.
(2) The burden of proving that any of the risks specified in the insurance contract fell outside of the insurance cover shall lie with the insurer.

…

5. Sigorta süresi
MADDE 1410- (1) Süre, sözleşmeyle kararlaştırılmamış ise, taraf iradeleri, yerel teamül ile hâl ve şartlar göz önünde bulundurularak, mahkemece belirlenir.

Duration of the insurance cover
Article 1410- (1) Unless specified in the contract, the duration of the insurance cover shall be determined by the court having regard to the parties’ intentions, local practice and relevant circumstances.

…

6. Sigorta dönemi
MADDE 1411- (1) Prim daha kısa zaman dilimlerine göre hesaplanmamış ise bu Kanuna göre sigorta dönemi bir yıldır.

Premium Period
Article 1411- (1) Unless the premium is calculated on the basis of shorter periods of time, the duration of the premium period shall be one year under this Code.

…

7. Sigorta ettiren dışındakilerin bilgisi ve davranışı
MADDE 1412- (1) Kanunda sigorta ettirenin bilgisine ve davranışına hukuki sonuç bağlanan durumlarda, sigortadan haberi olması şartı ile sigortalının, temsilci söz konusu ise temsilcinin, can sigortalarında da lehtarın bilgisi ve davranışı da dikkate alınır.

Behaviour and Knowledge of Persons other than the Policyholder
Article 1412- (1) Where this Code attaches any legal consequence to the policyholder’s behaviour or knowledge, the same consequence shall attach also to the behaviour or knowledge of the insured, of the representative or in cases of personal insurances of the beneficiary, provided that they were aware of the insurance contract.

…

8. Fesih ve cayma
a) Olağanüstü durumlarda fesih
MADDE 1413- (1) Sigortacının, konkordato ilan etmesi, ilgili sigorta dalına ilişkin
ruhsatının iptâl edilmesi veya sözleşme yapma yetkisinin kaldırılması gibi hâllerde; sigorta ettiren, bu olguları öğrendiği tarihten itibaren bir ay içinde sigorta sözleşmesini feshedebilir.
(2) Primlerin tamamını ödememişken sigorta ettiren konkordato ilan etmişse, sigortacı, bunu öğrendiği tarihten itibaren, bir aylık bildirim süresine uyarak, sigorta sözleşmesini feshedebilir.
(3) Zorunlu sigortalar ile prim ödemesinden muaf hâle gelmiş can sigortalarına ikinci fıkra uygulanmaz.
b) Sigorta priminin artırılmasında fesih
MADDE 1414- (1) Sigortacı, sigorta teminatının kapsamında değişiklik yapmadan,ayarlama şartına dayanarak primi yükseltirse, sigorta ettiren, sigortacının bildirimini aldığı tarihten itibaren bir ay içinde sözleşmeyi feshedebilir.
c) Kısmi fesih ve cayma
MADDE 1415- (1) Sigortacının sigorta sözleşmesini, bazı hükümlerine ilişkin olarak feshetmesi veya ondan cayması haklı sebeplere dayanıyorsa ve sigortacının sözleşmeyi geri kalan hükümlerle, aynı şartlarla yapmayacağı durumdan anlaşılıyorsa, sigortacı sözleşmenin tamamını feshedebilir veya ondan cayabilir.
(2) Sigortacı, sözleşmeyi kısmen feshetmiş veya ondan caymışsa, sigorta ettiren
sözleşmenin tamamını feshedebilir veya ondan cayabilir.

Termination and Avoidance of the Contract
Termination In Exceptional Cases
Article 1413- (1) In cases such as the insurer being declared bankrupt, its license in the relevant insurance class being revoked or its power to conclude contracts being abrogated, the policyholder shall be entitled to terminate the contract within one month from the date it became aware of these facts.
(2) If the policyholder declares moratorium before paying the entire premium, the insurer shall be entitled to terminate the contract within one month form the date it became aware of the moratorium.
(3) Paragraph two of this provision shall not apply to compulsory insurances and to personal insurance contracts exempted from premium payment.
Termination in Case of Increase of the Insurance Premium
Article 1414- (1) If the insurer increases the premium pursuant to an adjustment clause without altering the scope of the insurance cover, the policyholder shall have the right to terminate the contract within one month from the date of receipt of the insurer’s notification.
Partial Termination or Partial Avoidance of the Contract
Article 1415- (1) In case the insurer is entitled to terminate or avoid the insurance contract partially for good reason and it is determined with regard to the circumstances that the insurer would not have concluded the contract on the basis of the remaining terms, it shall be entitled to terminate or avoid the contract entirely.
(2) If the insurer terminated or avoided the contract partially, the policyholder shall have the right to terminate or avoid the contract entirely.

…

9. Tebliğler ve bildirimler
MADDE 1416- (1) Sigorta ettiren tarafından yapılacak tebliğler ve bildirimler sigortacıya veya sözleşmeyi yapan ya da yapılmasına aracılık eden acenteye; sigortacı tarafından yapılan tebliğler ve bildirimler ise, sigorta ettirenin veya gerektiğinde sigortalının ya da lehtarın sigortacıya bildirilmiş son adreslerine yapılır.

Services And Notifications
Article 1416-(1) Services and notifications by the policyholder shall be made to the insurer or to its agent, which concluded the contract on its behalf or facilitated conclusion of the contract. Services and notifications by the insurer shall be made to policyholder’s and where necessary to the insured’s or beneficiary’s last address communicated to the insurer.

…

10. Olağanüstü durumlar
a) Tarafların aczi, takibin semeresiz kalması
MADDE 1417- (1) Sigorta ettiren, aciz hâline düşen veya hakkında yapılan takip
semeresiz kalan sigortacıdan, taahhüdünün yerine getirileceğine ilişkin teminat isteyebilir. Bu istemden itibaren bir hafta içinde teminat verilmemiş ise sigorta ettiren sözleşmeyi feshedebilir.
(2) Primin ödenmesinden önce acze düşen, iflas eden veya hakkında yapılan takip semeresiz kalan sigorta ettirene, sigortacının istemiyle, aynı şartlarla, birinci fıkra hükmü uygulanır.
b) Sigortacının iflası
MADDE 1418- (1) Sigortacının iflası hâlinde sigorta sözleşmesi sona erer. Sigortacının iflasından önce ödenmeyen tazminatlar, özel hükümler saklı kalmak kaydıyla, önce 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu gereğince sigortacı tarafından ayrılması gereken teminatlardan, sonra iflas masasından karşılanır.
(2) Hak sahipleri iflas masasına İcra ve İflas Kanununun 206 ncı maddesinin dördüncü fıkrasında düzenlenen üçüncü sırada katılır.

Exceptional Circumstances
Insolvency of the Parties, Enforcement without result
Article 1417- (1) If the insurer became insolvent or enforcement against the insurer proved without result, the policyholder is entitled to request security from the insurer that it will fulfil its undertaking. The policyholder shall be entitled to terminate the insurance contract if such security is not given within one week from the request.
(2) Upon request of the insurer, paragraph one of this Article shall apply also vis-à-vis the policyholder, which is declared insolvent or bankrupt before the payment of premium or against which enforcement proved without result.
b) Bankruptcy of the Insurer
Article 1418- (1) In the case of bankruptcy of the insurer the insurance contract shall terminate. Subject to special provisions, payments not effected by the insurer prior to bankruptcy shall be paid out, first, from the securities compulsorily constituted by the insurer under the Insurance Activities Act no. 5684 dated 03.06.2007, and thereafter from the bankruptcy proceeds.
(2) In the bankruptcy proceedings, the persons entitled to such payments shall rank in the third place of the list of priorities to be prepared in accordance with Article 206 paragraph 4 of the Code of Enforcement and Bankruptcy.

…

11. Prim iadesi
MADDE 1419- (1) Sigorta sözleşmesi sona erdiği takdirde, Kanunda aksi öngörülmemişse, işlemeyen günlere ait ödenmiş primler sigorta ettirene geri verilir.

Refund of Premium
Article 1419- (1) Upon discontinuance of the insurance contract, premiums paid in advance for any period that has not run yet shall be refunded to the policyholder on a daily basis, unless otherwise provided by law.

…

12. Zamanaşımı
MADDE 1420- (1) Sigorta sözleşmesinden doğan bütün istemler, alacağın muaccel
olduğu tarihten başlayarak iki yıl ve 1482 nci madde hükmü saklı kalmak üzere, sigorta tazminatına ve sigorta bedeline ilişkin istemler her hâlde rizikonun gerçekleştiği tarihten itibaren altı yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
(2) Diğer kanunlardaki hükümler saklıdır.

Prescription
Article 1420- (1) All claims arising from insurance contracts shall be prescribed after a period of two years as of the date when payment falls due. In any event, however, and subject to Article 1482, all claims relating to an insurance indemnity or insurance sum shall be prescribed after a period of six years as of the date of materialisation of the risk.
(2) Provisions in other legislation are reserved.

…